De corona-uitbraak en het dreigende tekort aan ic-bedden roepen allerlei ethische vragen op. De afgelopen weken wordt zelfs in de Krant van Wakker Nederland nu en dan verwezen naar (oude) filosofen die een ethiek hebben opgesteld, zoals Immanuel Kant. Diens plichtenleer dicteert – grof gezegd – dat ieder mens gelijke kansen verdient, ongeacht zijn leeftijd of gezondheidstoestand. Tegenover de ‘kantianen’ staan de ‘utilitaristen’, die vanuit hun nutsdenken pragmatischer zouden omgaan met de verdeling van schaarse middelen, zoals ic-bedden, in een medische crisissituatie. Grof gezegd zouden zij schaarse middelen bij voorkeur reserveren voor mensen met meer overlevingskansen, dus niet voor ouderen, voor kwetsbare mensen met onderliggende aandoeningen of – in het geval van corona – mannen met een BMI van 30 of meer (de zogeheten ‘dikkerds’, die bij een ic-opname minder overlevingskansen lijken te hebben dan hun slanke collega’s).
Vandaag staat een interessant opiniestuk over dit soort ethische kwesties in NRC, waarin op zeker moment het woord reddingsbootethiek valt. Dat hebben we weleens eerder gehoord, maar dan in verband met de milieubeweging. Het blijkt breder toepasbaar te zijn, want hoogleraar gezondheidsethiek Inez de Beaufort schrijft:
Tot hier en niet verder. Dat is de titel van een afscheidscollege dat ik vermoedelijk vanwege corona niet kan houden. Veel verder dan de titel was ik nog niet. Een virus trekt zich er niks van aan. Mensen vaak ook niet, maar dat staat nu wel in een ander daglicht. Als je op college zogenaamde ‘reddingsbootethiek’ besprak (hoeveel drenkelingen laat je toe op een reddingsboot) kreeg je regelmatig het commentaar: moet dat nu, zulke abstracte hersengymnastiek? Hoe zijn we ingehaald door de brute werkelijkheid.
Hoewel de coronacrisis op dit moment wat tot bedaren lijkt te komen, is reddingsbootethiek een nuttig woord, niet alleen in ecokwesties, maar ook in de gezondheidszorg.
Definitie
reddingsbootethiek (de, g.mv.) experimentele ethiek die je dwingt te kiezen wie in aanmerking komt voor iets dat in beperkte mate beschikbaar is, bijvoorbeeld wie in aanmerking komt voor een medische behandeling of een ic-opname wanneer er onvoldoende ziekenhuiscapaciteit is; ontleend aan Engels lifeboat ethics, een in 1974 door de ecoloog Garrett James Hardin (19015-2003) in verband met het overbevolkingsvraagstuk geïntroduceerde ethiek, gebaseerd op de metafoor van de reddingsboot die bij een scheepsramp onvoldoende plaats biedt voor alle drenkelingen
Geef een reactie