Soms tref je een woord aan dat je het liefst zou willen adopteren om te voorkomen dat het definitief verdwijnt. Sneuvelcafé is daar een mooi voorbeeld van. Ik hoorde het voor het eerst in verband met het werk van de vrijwel vergeten kunstenaar Jan Mensinga. Die was in de jaren zestig en zeventig van de 20e eeuw regelmatig te vinden in de cafés van de Javastraat in Amsterdam en tekende daar de volkstypes met wie hij overigens ook veel drank innam. Die figuren zijn nu al lang en breed in de drank verzopen, maar ze leven voort op Mensinga’s litho’s.
Sneuvelcafé levert op internet slechts een handvol hits op. Toch is het in 2011 opgenomen in de Dikke Van Dale. Dat komt doordat het woord behalve een handvol keren in de krant (Metro, het Parool, NRC) hier en daar ook in vrij recent literair werk wordt aangetroffen. Youp van ‘t Hek heeft het in een van zijn boeken over ‘een donkerbruin sneuvelcafé in een nauwe steeg in de Amsterdamse binnenstad’, Remco Campert vertelt in Het verband tussen de dingen ben ik zelf hoe hij veertig jaar geleden vaak ging ‘doorzakken’, waardoor hij naarmate de nacht vorderde steeds ‘lichtvoetiger’ werd: ‘Als ten slotte de ochtend aanbrak in een van de sneuvelcafés op de Geldersekade, had ik vleugels gekregen, waarmee ik langs het beeld van Bredero naar huis fladderde.’ Carmiggelt kende het fenomeen ook, maar noemde het een sneuvelkroeg. Dat woord is waarschijnlijk vooral bekend geworden dankzij het nummer ‘Sneuvelcafé’ van André Hazes.
Sneuvelkroeg is waarschijnlijk een typisch Amsterdams woord. In de Antillenstraat kun je naar eetcafé ‘t Sneuvelkroegje en bij café Heuvel op de Prinsengracht hanteren ze het motto “Als ik sneuvel dan bij… Heuvel”.
Maar wat betekent sneuvelen in dit verband? Aan het einde van een kroegentocht ergens belanden? Of simpelweg zich bezatten? Ervaringsdeskundigen uit ‘s lands hoofdstad gaven me verschillende informatie. De een zegt: een sneuvelcafé is een café dat nog open is als andere gesloten zijn en waar je nog een afzakkertje neemt (of meer) om ten slotte naar huis te gaan. Nee, zegt een ander: een sneuvelcafé is geen café waar mensen gezellig een drankje komen innemen, maar waar mensen komen om zichzelf in de drank te vergeten. Ze ‘sneuvelen’ er in en door de drank. Misschien komen beide antwoorden uiteindelijk op hetzelfde neer.
Geef een reactie