Het Algemeen Dagblad schrijft vandaag over een initiatief van een zekere Frens Bakker. Deze Nijmegenaar wil het oprukkende Engels in het Nederlands een halt toeroepen en heeft daartoe een boek samengesteld met Nederlandse alternatieven voor ingeburgerde Engelse woorden: Op-en-Top Nederlands heet het. In dat boek, dat kennelijk in eigen beheer is uitgegeven, wordt belnimf voorgesteld als alternatief voor callgirl, verkwikdutje als vernederlandsing van powernap en bruikhuurauto als opvolger van leaseauto.
‘Kansloos’, horen wij u brommen, want de taal verandert spontaan en niet via sturing door welke autoriteit dan ook. Dat laatste klopt, maar de weerstand tegen het ‘Nederengels’ is wel groot en steeds opnieuw zijn er initiatieven om de Nederlandse taal ook echt Nederlands te houden. Het boekje speelt daarop in en zal dan ook wel wat aandacht van de media krijgen.
Het goede nieuws is, dat in onze taal vaak spontaan alternatieven ontstaan voor Engelse woorden. Zo staat in NRC Next vandaag het woord geheugenlaantje als alternatief voor memory lane. Een paar weken geleden lazen we dat ook al in een recensie op het literaire weblog Tzum, waarin het boek Blits! van Wim Daniëls getypeerd werd als ‘Een trip naar het geheugenlaantje’.
De in het Nederlands nu en dan gebezigde uitdrukking a trip down memory lane krijgt dus spontaan concurrentie van een tochtje of trip naar het geheugenlaantje en de kans is aanwezig dat a trip to memory lane de Dikke Van Dale nooit zal halen, terwijl het woord geheugenlaantje daar (hopelijk, want het is een mooie metafoor) ooit wel in zal worden beschreven.
Maar of het met belnimf wat wordt, valt te betwijfelen. Er bestaat namelijk allang een goed alternatief voor het woord callgirl, namelijk gezelschapsdame. En scharrelwip, dat kennelijk voorgesteld wordt als alternatief voor onenightstand, lijkt op voorhand geheel kansloos, omdat het een veel negatievere bijklank heeft dan onenightstand.
Frens Bakker
Onze vervangers zijn voorstellen. Ook wij hebben de wijsheid niet in pacht, maar we willen met dit initiatief aansporen vaker Nederlandse woorden te gebruiken i.p.v. steeds weer werktuiglijk uit de meest gebruikte taal ter wereld te putten. Wat je daar ook van vindt, origineel is dat laatste niet.
Ga naar vindpunt.nl: daar kun je vervangers uit de lijst opzoeken, Nederengels toevoegen, desgewenst met vervangers en/of ‘onze’ vervangers verbeteren.
“De taal verandert spontaan en niet via sturing door welke autoriteit dan ook” is een gemeenplaats die niet helemaal klopt. Want waarom spreken wij nu van ‘scouting’ en niet meer van ‘padvinderij’? Spontaan zo gegroeid? Nee, de Nederlandse padvinderij heeft jaren geleden besloten ‘padvinderij’ in te ruilen voor ‘scouting’. Waarom spreken wij van ‘inchecken’ en ‘uitchecken’ in het OV? Omdat een OV-autoriteit die termen heeft ingevoerd (en heeft afgezien van ‘inmelden’ en ‘uitmelden’). Waarom spreken wij niet meer van TGV (op Nederlands en Belgisch gebied)? Omdat de Belgische en Nederlandse overheid heeft besloten consequent HLS te gebruiken. Pers en bevolking volgden.
Taal verandert dus niet altijd vanzelf. Ze wórdt ook deels veranderd door mensen/instituten met toegang tot de media.