Veel kranten schrijven vandaag over Ernst Jansen Steur, de neuroloog die na een aantal medische missers niet meer als arts mocht werken in Nederland, maar vervolgens in Duitsland aan de slag is gegaan. Wat vooral verbazing wekt, is dat de 67-jarige arts nog steeds wil praktiseren. Zelf weet hij dat in een interview met NRC in 2009 aan zijn ‘helpersyndroom’: ‘Hij wil mensen helpen, er voor ze zijn, dag en nacht’ (NRC, 20-10-2009).
De Volkskrant citeert vandaag uit dit NRC-interview, en plaatst het woord helpersyndroom prominent in het artikel. Helpersyndroom is geen courant woord. De afgelopen jaren stond het een keer of tien in Nederlandstalige kranten, soms in de onjuiste spellingvariant helperssyndroom. Veel van de ‘bewijsplaatsen’ van helpersyndroom betreffen krantenartikelen over Jansen Steur, maar er zijn ook een paar krantenpassages te vinden waarin het woord voorkomt zonder dat het betrekking heeft op deze neuroloog. Zo beschreef De Pers in 2007 het vernietigende oordeel van de Duitse media over die slecht presterende voetbalclub FC Nürnberg, die zou lijden ‘aan het ‘helpersyndroom’ (De Pers, 7-12-2007).
Zowel het feit dat de in Duitsland werkzame Jansen Steur het woord helpersyndroom gebruikt als het feit dat dit woord in het sportnieuws figureert in verband met een Duitse sportclub kan erop wijzen dat helpersyndroom een vertaling is van een Duitse term.
En inderdaad, in tegenstelling tot het Nederlandse woord helpersyndroom is het Duitse woord Helfersyndrom een zeer courante term. Het figureerde de afgelopen decennia talloze keren in nieuwsmedia, waarin aan de meest uiteenlopende personen en zaken een Helfersyndrom wordt toegeschreven. Zo is er in de media sprake van een ‘Ausländerfreund mit seinem Helfersyndrom” (Die Tageszeitung, 1-10-1994) en zelfs van een ‘Auto mit Helfersyndrom’ (Auto Bild, 4-1-2013).
Helfersyndrom wordt nogal eens aangetroffen in de omgeving van woorden als ‘Almachtsfantasien’, op grond waarvan we vermoeden dat er een steekje los is als je aan het helpersyndroom lijdt. In het Duits wordt Helfersyndrom niet voor niets al geruime tijd (ten minste 40 jaar) aangetroffen in publicaties over psychiatrie, psychotherapie e.d.
De vooralsnog vroegste vindplaats van helpersyndroom in een Nederlandstalige bron – eveneens een publicatie over psychische stoornissen – dateert uit 1988. De kans dat dit een vertaling uit het Duits is, is groot. Mogelijk is ook de Engelse term helper syndrome ontleend aan het Duits, want een van de vroegste Engelstalige vindplaatsen van dat woord – uit 1982 – is The German Journal of Psychology.
Het heeft eigenlijk ook wel iets Duits, die ziekelijke behoefte om hulp te verlenen, maar los daarvan staat vast dat helpersyndroom al langer een begrip is, dat mede naar aanleiding van de berichtgeving rond Jansen Steur nu waarschijnlijk ook een plaatsje in Nederlandstalige woordenboeken zal krijgen.
Geef een reactie