Een van de leukste rubrieken in de Volkskrant anno nu is het maandagse interview met een honderdjarige. Vandaag wordt er verslag gedaan van een 100-jarige Brabantse, die zich herinnert dat haar ouders voor het slapengaan een ‘rozenoetje’ baden. Het woord staat in de krant alsof het doodnormaal is, maar op internet is het welgeteld eenmaal te vinden. Het woord verdient dus enige toelichting.
Spreek je rozenoetje hardop uit, dan klinkt het als rozenhoedje – en dat is wel een courant woord. Het rozenhoedje is het rooms-katholieke gebedsformulier bestaande uit een credo, een onzevader, drie weesgegroetjes en een klein gloria, gevolgd door vijfmaal een reeks van tien weesgegroetjes, een onzevader en een klein gloria, waarbij over een heilsfeit wordt nagedacht. Anders gezegd: rozenoetje is dus een dialectisch-fonetische variant van rozenhoedje.
Definitie
rozenoetje (het, -s) (regionaal) rozenhoedje
Casper de Weerd
Bijzonder. Las het ook (online in RSS), maar dacht dat de dame de gebedskring anders definieerde. Checkte daarom de online versie. Mevrouw beperkte zich inderdaad tot tien weesgegroetjes (eenmaal), maar nu luidt de tekst:
“Voor het slapengaan deden ze met elkaar een rozenhoedje – tien weesgegroetjes achter elkaar opzeggen. O, wat waren ze gelovig in die tijd.’”
Gé van Gasteren
In het Limburgse was het ’s avonds samen bidden van de rozenkrans gebruikelijk tot misschien 1950. Tegenwoordig zou men het een meditatie-oefening noemen na een dag van hard werken.
Ik denk dat de h-loze uitspraak van ‘rozenhoedje’ ontstaan is, doordat men het verband met een hoedje niet meer zag en de klemtoon naar de ‘oe’ verschoven was: het woord in de betekenis van ‘gebed’ was een eigen leven gaan leiden.
De oorsprong schijnt te liggen in een krans, een hoofdtooi, gemaakt van rozen – in zijn vorm enigszins lijkend op het gebedssnoer, waarbij de kralen het pendant waren van rozen.
Een afbeelding uit het internet:
https://i.etsystatic.com/6972338/r/il/09029e/2631737533/il_570xN.2631737533_oud9.jpg
Gé van Gasteren
Oeps, die afbeelding “kan niet worden geladen”. Dan maar een andere geprobeerd:
https://img0.etsystatic.com/000/0/6610939/il_fullxfull.334950140.jpg