Time heeft de mensen achter #MeToo uitgeroepen tot de ‘Persoon van het jaar 2017’. Time noemt #MeToo de beweging van de ‘Silence Breakers’ en vanochtend schrijft De Volkskrant dan ook: ‘MeToo is dé stiltebreker’.
Dat accent op de is in dit geval vreemd, want er bestaat niet een heel legioen stiltebrekers waaronder #MeToo vanaf nu de meest toonaangevende is. Nee, stiltebreker zelf is het interessante woord, waarop dus het accent zou horen te liggen.
Slechts één keer eerder troffen we het woord stiltebreker de afgelopen decennia aan in een krantenbericht. Iemand die een minuut stilte als onderdeel van een herdenkingsceremonie had doorbroken werd in 2000 een stiltebreker genoemd.
Stiltebreker zoals dat nu in De Volkskrant figureert, heeft net een andere betekenis. Er wordt niet iemand mee bedoeld die het stil zijn doorbreekt door wat te gaan roepen, maar iemand die het stilzwijgen verbreekt, dat wil zeggen iemand die over een misstand begin te vertellen.
Dat stiltebreker in ons taalgebied níét terug te voeren is op de collocatie de stilte breken, maar een vertaling is van silence breaker, dat afgeleid is van de collocatie to break silence, die je in het Nederlands zou moeten vertalen als het stilzwijgen verbreken (dat op zijn beurt ook wel de stilte verbreken of de stilte doorbreken als synoniemen heeft), maakt stiltebreker een ondoorzichtig en daarmee meteen ook een interessant woord.
Soms hoor je weleens mensen beweren dat nieuwe samenstellingen geen echte nieuwe woorden zijn. Stiltebreker laat mooi zien dat dat onzin is: het woord is weliswaar een combinatie van twee bestaande woorden (stilte en breken), maar de betekenis ervan is niet (meteen) uit de combinatie van die twee woorden af te leiden. Die betekenis krijgt de samenstelling pas door het specifieke gebruik in een bepaalde context. Het is net chemie: de samenstelling is net als een chemische verbinding een nieuw geheel met unieke eigenschappen.
Geef een reactie