Het programma Zondag met Lubach presenteerde gisteren opnieuw een item over de aftap-, tap- oftewel sleep(net)wet, bij ambtenaren beter bekend als de Wet op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). Over die wet wordt begin volgen jaar een referendum georganiseerd en Lubach voorspelde dat we in verband daarmee de komende tijd geregeld geconfronteerd zullen worden met een nieuw fenomeen: de terreurschwalbe.
Slachtofferreactie
De terreurschwalbe is een slachtofferreactie van een voorstander van draconische veiligheidsmaatregelen (zoals de Wiv) met als doel het behoud van politiek en maatschappelijk draagvlak voor zulke maatregelen. In het geval van de Wiv zullen politici terreurschwalbes maken door zichzelf (en de natie) op voorhand te presenteren als slachtoffer van terroristen. Op die manier wordt de burger schrik aangejaagd voor de situatie dat er géén Wiv zal komen om de echte schurken te kunnen bestrijden.
Terreurschwalbe maakte gisteren zijn debuut in het Nederlands. Het woord kan een originele samenstelling in onze taal zijn van de bestaande woorden terreur en schwalbe. Weliswaar bestaat het woord Terrorschwalbe al wat langer in het Duits, maar het is incourant in die taal, het wordt als een nickname gebruikt op sociale media en – het belangrijkste – het woord heeft geen vast omlijnde betekenis. Laten we er dus van uitgaan dat terreurschwalbe geen ontlening aan het Duits is, maar een oorspronkelijk Nederlands woord, waarin schwalbe figuurlijk wordt gebruikt en terreur (of de vrees daarvoor) het motief noemt voor de schwalbe.
Zwaluw
Schwalbe is van oorsprong het Duitse woord voor zwaluw. Het Nederlands heeft het woord in een andere betekenis rond 1990 overgenomen uit het Duits: fopduik, oftewel manoeuvre (in het strafschopgebied) waarbij een voetballer simuleert dat hij het slachtoffer is van een overtreding door de tegenstander, om een penalty toegekend te krijgen. In het Duits is het fenomeen dat we nu schwalbe noemen, overigens al sinds 1974 bekend. In de WK-finale tegen Nederland maakte de Duitse voetballer Bernd Hölzenbein mogelijk een schwalbe door zich te laten vallen in het strafschopgebied (na een overtreding van Wim Jansen), waardoor Duitsland een strapschop kreeg en de finale won.
Politieke schwalbes
Sinds pakweg 2000 wordt schwalbe ook weleens buiten het voetbal aangetroffen. Zoals in de combinatie politieke schwalbe, de naam voor het verschijnsel dat een politicus doet alsof hij het slachtoffer is geworden van politieke machinaties, terwijl hij zichzelf in de slachtofferrol heeft gemanoeuvreerd om politiek gewin te kunnen halen. De nieuwe term terreurschwalbe sluit hierbij aan.
Geef een reactie