Of we bij de Taalbank eigenlijk het roodkapjesyndroom wel kenden?
Wis en waarachtig wel, mailden we de geïnteresseerde vragensteller, want een jaar of tien geleden hebben we dat woord zelfs al eens beschreven. Het roodkapjesyndroom verwijst namelijk naar het verschijnsel dat mensen angstig zijn voor wolven op grond van wat via mythes en volksoverlevering over deze dieren bekend is, waardoor die wolven (deels ten onrechte) een zeer ongunstig imago hebben. Het is dus niet de mens, maar de wolf die onder het roodkapjesyndroom gebukt gaat.
Het woord roodkapjesyndroom is natuurlijk genoemd naar het sprookje van Roodkapje, het meisje dat samen met haar oma door een ‘boze’ wolf opgegeten zou zijn, iets wat een wolf in werkelijkheid nooit in zijn eentje zou klaarspelen.
Nu we het toch over sprookjes hebben: een paar weken geleden stuitten we in een boek van Anja Meulenbelt – als woordenboekmaker moet je letterlijk álles lezen, dus ook Anja Meulenbelt – op het woord sneeuwwitjesyndroom. In Het verschil blikt ‘s lands bekendste feministe terug op de emancipatie die haar generatie doormaakte en opeens staat daar: ‘Gaandeweg rekenden we af met het Sneeuwwitjesyndroom, waarin wij geacht werden passief af te wachten tot een man ons ons seksuele geluk zou komen.’
Bij Sneeuwwitje denken wíj altijd aan de onzekerheidsformule ‘spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is er de mooiste van het land’. Afgaande op de handvol bewijsplaatsen van sneeuwwitjesyndroom in het Nederlands heeft het woord inderdaad betrekking op die vrouwelijke onzekerheid. Het ‘verschijnsel dat sommige vrouwen onzeker zijn over hun uiterlijk en in verband daarmee voortdurend bevestiging zoeken’, zo zouden we sneeuwwitjesyndroom kunnen definiëren. Maar dat doen we niet, want het woord is vooralsnog veel te incourant voor vermelding in het woordenboek.
In het Engels is de pendant Snow White Syndrome wat beter bekend. Maar in die taal heeft deze term allerlei verschillende betekenissen. Zo duidt iemand het verlangen van Koreaanse meisjes om een zo wit mogelijke huid te krijgen aan als het Snow White Syndrome. En volgens de Urban Dictionary is het Snow White Syndrome juist eerder een mannenprobleem: Snow White Syndrome is ‘when a dude will only have sex with white girls. The inverse of jungle fever.’
Jungle fever, die uitdrukking kenden wij nou weer niet.
Anja Meulenbelt
Dat krijg je er van als mannen gaan interpreteren wat vrouwen schrijven. Het sneeuwwitjessyndroom slaat niet op vrouwelijke onzekerheid, maar op het idee dat het een man is die een vrouw een orgasme moet ‘geven’. Hij doet, zij wordt gedaan, hij neukt, zij wordt geneukt, en ligt passief af te wachten of er nog wat van komt – zoals de prins Sneeuwwitje wakker kwam kussen. En dus schreef ik: ‘We spraken niet langer over een orgasme krijgen, maar over een orgasme maken. We hoefden niet langer te wachten op de prins die ons wakker kwam kussen. We waren al wakker’.
Ton den Boon
Wat leuk dat u reageert, mevrouw Meulenbelt! Zo krijgen we tenminste duidelijkheid over de bedoelde betekenis van het incourante woord sneuwwitjesyndroom. Het probleem met incourante woorden is nu eenmaal dat de betekenis ervan niet vanzelfsprekend is en ze dus wel geïnterpreteerd móéten worden. En als het ‘mannenbrein’ dan tot een interpretatie komt die afwijkt van de door het ‘vrouwenbrein’ geïntendeerde betekenis, dan hoeft dat niet per se te komen door een afwijkende ‘programmering’ van het mannenbrein. De voorliggende ‘mannelijke’ interpretatie van sneeuwwitjesyndroom bijvoorbeeld was mede ingegeven door het gebruik van Snow White syndrome in Engelstalige teksten, in welke taal de betekenis ook nog zweeft, maar toch al iets verder uitgekristalliseerd is.