Het dorp Wukan in China, wie heeft er nog niet van gehoord? Het plaatsje haalde een paar jaar geleden de wereldpers toen de dorpelingen collectief in verzet kwamen tegen corrupte bestuurders die het dorp wilden verkopen aan projectontwikkelaars, een vorm van landjepik die vrij gewoon schijnt te zijn in China.
Vandaag schrijft de Volkskrant erover onder de titel ‘Asterixdorp in China blijft strijden tegen landjepik’. Niet dat die strijd zo succesvol is, want de leider van het dorpsverzet is inmiddels opgepakt en loopt het risico het onderspit te delven tegen de machtige Chinese overheid.
Maar daar gaat het niet over. Het gaat over het woord asterixdorp, dat verwijst naar het dorpje in Gallië waar de striphelden Asterix en Obelix wonen, die zich met hand en tand (en vooral veel toverdrank) verzetten tegen de legioenen van Caesar.
Een wereld waarin de macht zich steeds meer concentreert, vormt een goede voedingsbodem voor de inburgering van het woord asterixdorp. Dat woord rukt al een paar jaar op in de media. Zo typeerde Het Reformatorisch Dagblad in 2012 een Baskisch dorp als asterixdorp. Is asterixdorp al een woordenboekwaardig eponiem (woord genoemd naar een al dan niet fictieve figuur)?
Asterixdorp zou niet het eerste bedenksel van de makers van de Asterix-strip – Goscinny en Uderzo – zijn dat de Dikke Van Dale haalt. Daarin is obelix al opgenomen als olijk synoniem van ‘dikkerd’. En natuurlijk de idiomatische verbinding rare jongens die … – naar de terugkerende uitspraak ‘Rare jongens, die Romeinen’ in de Asterix-strip – die schertsend gezegd wordt in verband met onbekend en bevreemding opwekkend gedrag van een groep waartoe men zelf niet behoort. Vrijwel wekelijks tref je immers wel ergens in de media een variant daarop aan, zoals ‘rare jongens, die Britten’ of ‘Rare jongens, die struisvogels’.
Zó ingeburgerd is asterixdorp weliswaar nog niet, maar de lichte toename in het gebruik ervan rechtvaardigt waarschijnlijk binnenkort wel een vermelding in het woordenboek. Met een definitie als ‘typering van een dorpsgemeenschap die hardnekkig verzet biedt tegen een door de centrale overheid opgelegde, veelal draconische beslissing’.
Arnoud van den Eerenbeemt
Bij ‘Asterix’ denkt een arts mogelijk aan asterixis, het neurologische verschijnsel van langzaam bevende handen (‘flapping tremor’) door een hersenaandoening als gevolg van stofwisselings- of leverklachten (drankzucht). Het woord ‘asterix’ komt van Grieks ‘a-stèriktos’ = niet-stilhoudend. Asterix was ook een beweeglijk mannetje en schuwde vast de mede en Gallische cider niet.